Amazon CEO’su Jeff Bezos’un bir günlük geliri için Kongo’da bir çocuk madencinin 700.000 yıl durmadan çalışması gerekiyor. Jeff Bezos, bir Amazon çalışanının yıllık ortalama 28.000 dolarlık maaşını 10 saniyeden daha kısa bir sürede kazanıyor.
Tahir Emre Kalaycı
Zamanımızda, makineleşmenin neden olduğu gibi, bilgisayarlar, robotik, yapay zeka vb. Sonuç olarak, birçok meslek ortaya çıkmakta ve işin doğası, yapısı ve organizasyonu değişmektedir[1]. Anatomy of an AI System’da K. Crawford ve V. Joler, Amazon Echo cihazının üretim sürecini inceliyor ve insan emeği, veri ve kaynak kullanımını haritalıyor. “Doğum” ile başlarlar, gerekli kaynakların çıkarıldığı koşulları, ürünü oluşturan emek biçimlerini, verilerin başarısı için nasıl kullanıldığını ve gezegene nasıl atık olarak geri döndüğünü “öldüklerinde” tanımlarlar. ‘. “Doğum-yaşam-ölüm” aşamalarında, cihazın Bolivya’dan Çin’e kadar uzanan geniş bir emek, veri ve yenilenemez kaynaklar ağına nasıl ihtiyaç duyduğunu gösteriyorlar. C. Fuchs, Digital Labor and Karl Marx[3] adlı kitabında, bilgi ürünleri üretme sürecini Dijital İşletmenin Uluslararası Bölümü olarak adlandırır. Bu iş bölümü, dünyanın çeşitli yerlerinde ağ oluşturan ve dijital uygulamaların kullanımı ve üretimi için temel unsurları oluşturan çeşitli iş, sömürü ve üretim biçimlerini içerir:
Madenciler:
Temel mineraller çoğunlukla Afrika ve Çin’de çıkarılır. Eritme, işleme ve zenginleştirme, elektronik pazarına ürün tedarik eden Tayland, Malezya, Çin ve Endonezya gibi Asya ülkelerinde gerçekleşmektedir. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde özelleştirilen madenlerde makine yerine el, kazma, kürek, levye, sopa, kova ve halat kullanılıyor. Özelleştirme, toplulukların zorla yerinden edilmesine, nehirlerin, havanın ve ekilebilir arazilerin kirlenmesine, insanların karar verme ve istihdamdan dışlanmasına yol açar. Silahlı gruplardan zorla çalıştırma, evlilik, borç, cinsel istismar, çocukların kullanımı ve zorla çalıştırma gibi modern kölelik biçimleri vardır.
Montaj işçileri:
Düşük ücret, yetersiz sosyal güvenlik, tekrarlayan ve emek yoğun işler, sağlık tehlikeleri ve uzun çalışma saatleri nedeniyle sıkı askeri disipline tabi gayri resmi görevlerde Taylorvari bir şekilde çalışın. 2010’da 14’ü hayatını kaybeden 18 işçinin intihar girişimleriyle tanınan Foxconn buna bir örnek.
Hindistan’daki yazılım geliştiriciler:
Batılı meslektaşlarına kıyasla düşük ücretlerle kötü koşullarda taşeronlarla çalışıyorlar. Fiziksel veya sanal olarak ihtiyaç duyuldukları yere taşınırlar. Yüksek vasıflı işgücü, ancak tarihsel olarak Hindistan’daki başka bir sömürge sömürgeciliği biçimine örnek teşkil ediyor.
Silikon Vadisi:
Milyarder şirketleriyle bilinmesine rağmen rüyalar ve kabuslar vadisi. Bir yanda yüksek ücretli ancak stresli koşullarda yoğun olarak çalışan profesyoneller, diğer yanda yarı vasıflı/vasıfsız imalat, bakım ve hizmet işçileri, özellikle göçmenler ve kadınlar, düşük ücretlerle kötü koşullarda çalışan.
Bilişim ürünlerini kullananlar: Şirketlerin yararlandığı farklı sosyal medya araçları ve veriler üzerinde ücretsiz içerik oluşturan kişiler, çağrı merkezi çalışanları, internette kötü içeriğe maruz kalan ve binlerce kişiyi yoğun duygusal emekle inceleyen içerik kontrolörleri, zengin ülkelerdeki oyuncular uyurken uyumak yerine bilgisayarda saatlerce “deneme/altın yetiştirme” yapanlar, yoksul ülkelerdeki ucuz ve güvencesiz oyuncular, makine öğrenimi yöntemlerinin daha iyi çalışması için düşük ücretlere veri hazırlayan etiketçiler, seçme ve işaretleme resimlerdeki nesneler, tıpkı kendi zamanlarındaki parça işçileri gibi ve uygulamaya bağlı olarak kuryeler, sürücüler vb.
Bu üretim süreci aynı zamanda bize kapitalizmin yoğun adaletsizliğini ve eşitsizliğini de göstermektedir. Kongo’daki bir çocuk madenci, Amazon CEO’su Jeff Bezos için bir günlük gelir için 700.000 yıl durmadan çalışmak zorunda kalacaktı. Jeff Bezos, 10 saniyeden daha kısa bir sürede ortalama 28.000 ABD doları olan Amazon işçi maaşını kazanıyor.
Herhangi bir yeni işte başarılı olmak için bir şirket kurmak ilk adımlardan biridir. İşinizin başında ofis kiralamak için yeterli paranız yoksa sanal ofis ofisteofis hizmetlerinden yararlanabilirsiniz.
Türkiye’de Silikon Vadisi kurmak isteyenlere, Hindistan gibi bir yazılım cenneti yapmayı düşünenlere, elektronik üretim vahası olacağız diyenlere bu dijital işbölümünü anlatmak, son noktanın artan işçi ölümleri, daha ucuz emek, yüksek oranda yoğun sömürü, yani işçiler için bir kabus olacağı.
Üretilen bu bilgi ürünleri, kapitalizmin baskıcı yapısını pekiştirmek, çalışma hayatımızı izlemek ve kontrol etmek için kullanılmaktadır. Büyük veri, algoritmalar ve makine öğrenmesi, özellikle dijital işe alımda farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Yöneticilerin işçiler hakkında toplanan veri kümelerindeki kalıpları tanımladığı ve karşılaştırdığı bir süreç olan insan analizi, uygulamadan istihdama kadar çok çeşitli bağlamlarda kullanılmaktadır. Yetenek tanıma, mülakatlar, liderlik tahminleri, bireysel çalışan performansı, işçi sağlığı kalıpları ve diğer işletme yönetimi sorunları BT tarafından desteklenir. Algoritma sürece karar verdiğinde, şirketler sorumluluktan kaçınır ve suçu “tarafsız” bir sisteme yükler. Bu, çalışan stresini artırır ve mikro yönetimi artırır. Üstelik bu sistemlerin sadece giriş çıkışlarını görüyoruz, içeride ne yaptıklarını bilmiyoruz, kapalı kutular. Weapons of Mathematical Destruction’da[4], C. O’Neil bu kapalı kutu algoritmaların yoksullara ve çalışan insanlara zarar verirken seçkinlere nasıl fayda sağladığını anlatıyor.
Dijitalleştirme, yaptığımız her şeyi izleyen kameralar, bizi daha hızlı çalışmaya zorlayan Taylorian otomatik tezgahlar, koşu bantları ve çok daha fazlasını sunar. Dijital araçlar daha erişilebilir hale geldikçe kullanımları da artmakta ve 18. yüzyıl ücretli köleliğinin araçlarına dönüşmektedir. Bir Amazon şirketi, sendikalaşmayı izlemek için etkileşimli bir “ısı haritası” kullandı ve her mağaza için bir sendika olasılığı puanı hesapladı. E. Guendelsberger, On the Clock[5] adlı kitabında, Amazon’un malzeme deposunda çalışırken Taylor’ın “vizyonunun somutlaştığı” bir dijital düzenle karşılaştığını anlatıyor. Orada bir “koleksiyoncu” olarak çalışan Guendelsberger, kemerine konumunu da izleyen bir tarayıcı takıyor. Tarayıcı, raflardaki binlerce eşya arasından hangisini seçmesi gerektiğini, o eşyanın nerede olduğunu ve onu elde etmenin ne kadar sürdüğünü mutlak bir kesinlikle söyler. Saniyeler geçer, cihaz onu sürekli uyarır. Dev kurulumda, rafı algılayıp etiketi okutarak, bir sonraki paket hemen görüntüleniyor.
Şirketler, gözetimi yoğunlaştırmak ve niceleme yoluyla hayatı veriye dönüştürmek için verileri kullanır ve verilerden çeşitli değerler üretir. N. Couldry ve U. A. Mejias[6], verileştirmenin, büyük veri şirketlerini devletin ve toplumun temel işleyişi için gerekli kurumlar olarak konsolide edeceğini ve böylece neoliberalizmden önceki değil, verilerin sömürgeciliği olarak adlandırdıkları yeni bir toplumsal düzeni değiştireceğini savunuyorlar. İnsanlar geleceklerine karar verme özgürlüklerini kaybedecek, veri setinde bir rekor haline gelecekler. Örneğin Çin’de bireylerin dijital profilleri, dünya ile etkileşimlerine ve davranışlarını yorumlamalarına göre oluşturulmakta ve bunlar çok boyutlu bir “sosyal itibar” puanı hesaplamak için nicelleştirilmektedir. Sosyal kredi sistemi olarak adlandırılan bu sistem ile tüm vatandaşları ve işletmeleri devletin isteklerine göre şekillendirmeyi amaçlamaktadır.
Dijitalleşmeyi kurye çalışanlarının eylemleri açısından da düşünmeliyiz. Eylemlerin merkezinde yer alan ticari kurye modeli, bakım, temizlik, ulaşım, müzik ve sağlık gibi farklı alanlarda gig ekonomisi adı altında dünyada farklı biçimlerde yayılıyor. Ken Loach’ın 2019 filmi Üzgünüz, Size Ulaşamayız, bu kalıbı canlı bir şekilde yakalar. Pandemi ile birlikte yaygınlaşan bu modelin yönlendirdiği kişiler şahıslar kuruyor, lider bir firma ile anlaşma yapıyor, kendi araçlarını ve dijital platformlarını kullanarak hizmet veriyorlar. İşçi-işveren ilişkisi kurulmamıştır. İşçi haklarından yararlanamıyorlar, sendikalaşamıyorlar, yoğun, geçici ve güvencesiz çalışıyorlar. Protestoların bize gösterdiği gibi, işçilerin sorunlarını çözmenin yolu önce mevcut durumu anlamak, sonra örgütlü mücadeleden geçiyor.
https://www.seokulüp.com/
BİZİ TWİTTER'DAN TAKİP ET ►►►► https://twitter.com/personelilantc
BİZİ TELEGRAM'DAN TAKİP ET ►►►► https://t.me/personelilan
