Enflasyon, fiyatların genel düzeyindeki sürekli artışı ifade eder. Enflasyonun yüksek olması, paranın satın alma gücünü azaltır ve tüketicilerin alım gücünü düşürür. Bu durum, çalışanların ve emeklilerin gelirlerinin reel olarak erimesine neden olur. Enflasyonun alım gücüne etkisini ölçmek için, enflasyon oranları ile nominal gelir artışları karşılaştırılır. Eğer nominal gelir artışı, enflasyon oranından düşük ise, reel gelir azalmış demektir.
VERİLER AÇIKLANDI
Türkiye’de enflasyon hesaplaması, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ve Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) olarak iki farklı şekilde yapılır. TÜFE, hane halkının tüketim harcamaları ile ilgili fiyat değişimlerini ölçerken, ÜFE, üretim aşamasındaki mal ve hizmetlerin fiyat değişimlerini ölçer. TÜİK’in verilerine göre, 2023 yılı Ağustos ayında TÜFE yıllık %58,94, ÜFE yıllık %59,24 olarak gerçekleşmiştir.
Ancak TÜİK’in verileri, piyasada yaşanan fiyat artışlarını yansıtmadığı gerekçesiyle eleştirilmektedir. Bu nedenle, alternatif bir enflasyon hesaplama yöntemi olarak Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ortaya çıkmıştır. ENAG, çeşitli verileri göz önüne alarak bazı kalemlerde enflasyon araştırmaları yapan bir gruptur. ENAG’ın verilerine göre, 2023 yılı Ağustos ayında TÜFE yıllık %108,58, ÜFE yıllık %109,01 olarak gerçekleşmiştir.
ASGARİ ÜCRET VE EMEKLİ MAAŞI DÜŞTÜ
Bu farklı enflasyon verileri, çalışanların ve emeklilerin alım gücünü de farklı şekillerde etkilemektedir. Örneğin, Temmuz ayında 22 bin TL olan memur maaşının alım gücü, TÜİK’in verilerine göre 13.857 liraya, ENAG’ın verilerine göre ise 10.552 liraya düşmüştür. Benzer şekilde, 11.402 liralık asgari ücretin alım gücü, TÜİK’e göre 7.162 liraya, ENAG’a göre ise 5.472 liraya gerilemiştir. 7.500 liralık en düşük emekli aylığının alım gücü ise TÜİK’e göre 4.721 lira iken ENAG’a göre 3.840 lira olmuştur.
MAAŞLAR ERİDİ
Bu rakamlar gösteriyor ki, çalışanlar ve emekliler arasında enflasyondan en çok zarar gören gruplar arasındadır. Üç ayda gerçekleşen yüksek enflasyonla çalışanlar ve emeklilerin alım gücü temmuz zammından önceki maaşların alım gücünün de gerisine düşmüştür. Yılbaşından bu yana zam yapılmayan 7 bin 500 liralık en düşük emekli aylıklarının alım gücü ise TÜİK’e göre yüzde 50, ENAG’a göre yüzde 95 civarında erimiştir.
ALTERNATİF KAYNAKLAR DİKKATE ALINMALI
Enflasyonun alım gücüne etkisi sadece çalışanlar ve emekliler için değil tüm ekonomi için de önemlidir. Enflasyonun yüksek olması, tüketici güvenini azaltır, tasarruf ve yatırım eğilimlerini düşürür, ekonomik büyümeyi yavaşlatır ve gelir dağılımını bozar. Bu nedenle, enflasyonla mücadele etmek için etkin bir para ve maliye politikası uygulanması gerekmektedir. Ayrıca, enflasyon hesaplamasında şeffaflık ve güvenilirlik sağlanması için TÜİK’in yöntem ve verilerinin gözden geçirilmesi ve ENAG gibi alternatif kaynakların da dikkate alınması faydalı olacaktır.