Gelir Vergisi Adaletsizliği: Çalışanlar Neden Daha Fazla Vergi Ödüyor?

Gelir vergisi, kişilerin elde ettikleri gelirden devlete ödedikleri bir vergi türüdür. Gelir vergisi, gelirin miktarına ve kaynağına göre farklı oranlarda uygulanır. Ancak Türkiye’de gelir vergisi sistemi, adaletli ve dengeli bir şekilde işlemiyor. Çünkü paradan para kazananlar, emekleriyle para kazananlara göre çok daha az vergi ödüyor.

 Paradan Para Kazananlar Nasıl Vergilendiriliyor?

Paradan para kazananlar, banka mevduatı, repo, bono, tahvil, hisse senedi gibi finansal araçlardan elde ettikleri faiz, kar payı veya değer artışı gelirlerinden vergi öderler. Bu gelirlerin vergilendirilmesi için sabit bir oran olan %5 uygulanır. Yani paradan para kazananlar, ne kadar kazanırlarsa kazansınlar, gelirlerinin sadece %5’ini devlete vergi olarak verirler.

 Emeğiyle Para Kazananlar Nasıl Vergilendiriliyor?

Emeğiyle para kazananlar ise bordrolu çalışanlar veya serbest meslek sahipleri olarak iki gruba ayrılır. Bordrolu çalışanlar, maaşlarından kesilen gelir vergisini her ay işverenleri aracılığıyla devlete öderler.

Serbest meslek sahipleri ise yıl sonunda beyanname vererek gelir vergisini kendileri öderler. Bu grupların vergilendirilmesi için ise artan oranlı bir sistem olan gelir vergisi tarifesi uygulanır. Bu tarifeye göre, 2023 yılında yıllık geliri;

24 bin TL’nin altında olanlar %15,

24 bin TL ile 53 bin TL arasında olanlar %20,

53 bin TL ile 180 bin TL arasında olanlar %27,

180 bin TL ile 650 bin TL arasında olanlar %35 ve 650 bin TL’nin üzerinde olanlar ise %40 oranında gelir vergisi öderler.

Gelir Vergisi Sistemindeki Adaletsizlik Nereden Kaynaklanıyor?

Gelir vergisi sistemindeki adaletsizlik, iki temel nedenle ortaya çıkıyor. Birincisi, paradan para kazananların sabit ve düşük bir oranda vergilendirilmesi, emeğiyle para kazananların ise artan ve yüksek bir oranda vergilendirilmesidir. Bu durum, gelir dağılımındaki eşitsizliği daha da artırırken, çalışma teşvikini de azaltmaktadır.

İkincisi ise, gelir vergisi dilimlerinin enflasyon oranında güncellenmemesi nedeniyle milyonlarca çalışanın gizli bir şekilde daha fazla vergi ödemek zorunda kalmasıdır. Bu durum, çalışanların reel gelirlerinin düşmesine ve alım güçlerinin azalmasına yol açmaktadır.

 Gelir Vergisi Sisteminde Nasıl Bir Reform Yapılmalı?

Gelir vergisi sisteminde adaleti sağlamak için yapılması gereken reformlar şunlardır:

 Paradan para kazananların vergi oranı artırılmalı veya emeğiyle para kazananların vergi oranı düşürülmeli, böylece her iki grubun da eşit veya yakın oranda vergi ödemesi sağlanmalıdır.

Gelir vergisi dilimleri enflasyon oranında güncellenmeli veya sabitlenmeli, böylece çalışanların gizli vergi zammına maruz kalmaması sağlanmalıdır.

Gelir vergisi tarifesindeki basamak sayısı azaltılmalı veya artırılmalı, böylece gelir grupları arasındaki farklılıklar dikkate alınmalı ve vergi yükü daha adil bir şekilde dağıtılmalıdır.

Sonuç

Gelir vergisi, devletin en önemli gelir kaynaklarından biridir. Ancak gelir vergisi sistemi, adaletli ve dengeli bir şekilde işlemiyorsa, hem devletin hem de vatandaşların zararına olur. Bu nedenle, gelir vergisi sisteminde acil bir reform yapılması gerekmektedir. Bu reform, hem gelir dağılımını iyileştirmek, hem çalışma teşvikini artırmak, hem de ekonomik büyümeyi desteklemek için şarttır.